Stanisław Malanowicz  (1877–1942)

 

 

Raków

Końskie

Sielpia

PTTK

Szlak

Muzeum

Dom

Rodzina

 

 

 

   Zasłużony działacz gospodarczy i społeczny, regionalista. Z zawodu inżynier budownictwa drogowego, z zamiłowania społecznik. 

   Urodził się w 1877 roku w Rakowie, w powiecie opatowskim w rodzinie ziemiańskiej. Od roku 1878 przebywał w majątku rodzinnym w Felinowie. W roku 1886 rozpoczął naukę w progimnazjum w Sandomierzu, które ukończył w roku 1891. Naukę kontynuował w gimnazjum w Radomiu, które ukończył w roku 1896. 

   Pragnąc dalej kształcić się w kierunku technicznym z powodu braku takiej uczelni w tej części zaboru rosyjskiego udał się do Charkowa, gdzie po zdaniu egzaminu konkursowego został przyjęty do Instytutu Technologicznego (cesarza Aleksandra III). W roku 1899 kiedy wybuchły rozruchy studenckie został wydalony z Instytutu na dwa lata. Przerwę w studiach wykorzystał na odbycie praktyki w Starachowickich Zakładach Górniczych, na kolei Dęblińsko-Dąbrowskiej oraz w Skarżysku jako pomocnik maszynista. Instytut ukończył w roku 1904. Pierwszą pracę podjął w firmie robót żelbetowych „Wilhelm Pohl” przy budowie gmachu zarządu kolei Jekaterynosławskiej. 

   Po ustaniu rozruchów w Rosji jakie miały miejsce w roku 1905 powrócił do kraju i w roku 1906 objął stanowisko powiatowego inżyniera i budowniczego powiatu kozienickiego. W roku 1909 przeniósł się do powiatu opoczyńskiego a w roku 1911 do Końskich 

 

 

 

   Po wybuchu pierwszej wojny światowej został powołany przez armię rosyjską do prowadzenia robót drogowych na terenie powiatów: koneckiego, kieleckiego i opoczyńskiego, skąd w maju 1915 r. przeniesiono go na teren powiatu łukowskiego, a w sierpniu na Polesie gdzie na froncie tzw. „Armii Szczególnej” („Osobaja Armia”) prowadził do września 1918 roku budowę i naprawę dróg i mostów, od Malkowicz poprzez Łuniniec i Sarny po Równe. 

   Powrócił do Polski obejmując w listopadzie 1918 roku stanowisko inżyniera drogowego powiatu koneckiego. W latach 20-tych otrzymał propozycje objęcia stanowiska Dyrektora Departamentu w Ministerstwie Robót Publicznych w Warszawie, której nie przyjął z uwagi na zaangażowanie się w pracach społecznych w Końskich. Wychowany w tradycjach patriotycznych od dziecka interesował się historią i kolekcjonerstwem. Pozostając na stanowisku Kierownika Zarządu Drogowego w Końskich i Opocznie wniósł znaczny wkład w budowę sieci dróg na terenie powiatu koneckiego. Był wybitnym i aktywnym działaczem społecznym.

   Już w roku 1922 był członkiem warszawskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. Był prezesem oddziału PCK w Końskich, skarbnikiem Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi, członkiem korespondentem Komisji Konserwatorskiej przy Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie, członkiem zarządu Chrześcijańskiego Towarzystwa Pomocy dla biednych, a także innych organizacji i towarzystw. Zabiegał o zabezpieczenie zabytków staropolskiego przemysłu. Był vice przewodniczącym Sekcji Ochrony Zabytków Sztuki Inżynierskiej w Zagłębiu Staropolskim, która w roku 1935 opracowała i wydała odezwę w sprawie zbierania pamiątek do historii techniki w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Zagłębia Staropolskiego.

 

 

   Wynikiem starań sekcji było utworzenie w dawnym zakładzie w Sielpi placówki muzealnej. Był też jednocześnie jednym z inicjatorów powstania na Ziemi Koneckiej zorganizowanego ruchu krajoznawczego. Wspólnie z prof. Mieczysławem Radwanem doprowadził do powstania w dniu 9.XI.1935 roku oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Końskich. W latach 19351939 był prezesem zarządu tego oddziału. *

   Wspólnie z działaczami PTK starał się o utworzenie muzeum regionalnego w Końskich. Był współautorem wydanej w 1936 odezwy w sprawie zbierania eksponatów dla przyszłego muzeum w Końskich. Inicjował i wspierał akcję zbierania eksponatów do Muzeum Regionalnego.** Około 200 eksponatów z powodu braku samodzielnego lokalu przechowywane było w jego prywatnym mieszkaniu w Końskich. Zostały zniszczone lub rozproszone w czasie wojny 1939 roku. Był autorem opracowań „Krótki rys życia gospodarczego powiatu koneckiego w województwie kieleckim od najdawniejszych czasów do obecnych” (1935) oraz opracowania „Powiat konecki, ośrodek Zagłębia Staropolskiego /górniczo-hutniczego/ Krótki przewodnik turystyczno-krajoznawczy” (1937). Dwukrotnie odznaczony przez władze drugiej Rzeczypospolitej Złotym Krzyżem Zasługi. W czasie okupacji hitlerowskiej zmuszony był pozostać na stanowisku Kierownika Powiatowego Zarządu Drogowego w Końskich i Opocznie do końca 1941 roku.    

   Zmarł w Warszawie 2 kwietnia 1942 roku.  Spoczywa na cmentarzu w Końskich.

 

*  W roku 1994 Zarząd Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego w Końskich podjął uchwałę o nadaniu jego imienia dla szlaku turystycznego koloru niebieskiego wiodącego z Kuźniak do Pogorzałego o długości 81 km. 

 

**  Muzeum Regionalne w Końskich powstało ostatecznie w marcu 2009 roku (wcześniej funkcjonowała z przerwami Izba Regionalna). Rola dziadka została doceniona poprzez przypomnienie iż to on współtworzył w 1924 roku Fundusz Muzeum w Końskich i jako pierwszy dokonał wpłaty w wysokości 44,44 zł